Hobi, Çocukların Gelişimine Nasıl Katkı Sağlar?

Hobi, Çocukların Gelişimine Nasıl Katkı Sağlar?

Arkadaşlar Psikoloji Gazetesi’nde yayınlanan yazıyı sizlerle paylaşıyorum.

Hobi veya uğraşı, yapılması zorunlu olmayan, kişinin kendi mesleği ile bağlantılı yahut bağımsız, boşta kalan zamanları değerlendirme amacıyla yapılan beceri geliştirici, oyalayıcı iş, fiil faaliyetlerin bütününe verilen genel adlandırmadır.

Çocuklarımız farkında olmadan eğlendikleri oyunlar ve aktivitelerle ileriki yaşlarında uğraşı haline getirecekleri hobilerin temellerini atıp kendilerini geliştirirler. Çocuklarımızın ilk temel hobisi oyundur. Oyunla eğlenir, oyunla hayatı öğrenir ve hayatın içinde yer alan rolleri taklit eder. Oyunla çocuk, fiziksel, zihinsel, sosyal ve duygusal yönlerini geliştirir.

Her çocuğun özel bir yeteneği olmak zorunda değildir, ama her çocuğun bir hobisi, ilgi duyduğu bir alanı olması onun gelecekteki yaşamında çok önemli yer teşkil eder. Hobi seçmek önemli bir uğraş. Çünkü hobiler, bireyin tüm hayatını ciddi anlamda olumlu bir biçimde etkileyebilecek bir güce sahip.

Hobiye sahip bir kişi, meslek seçiminde, arkadaş seçiminde, hatta eş seçiminde bile çok özenli davranabilmektedir. Hobili kişi kendini keşfetme noktasında büyük bir adım atmayı başardığı için hayatında yapacağı bu seçimlerde genelde doğru tercihlerde bulunur.

Çocuklar her şeyde olduğu gibi hobi seçiminde de anne ve babasını rol model alabilir. Örneğin; bahçesiyle sürekli ilgilenen bir babanın oğlu da bahçe çalışmalarında bulunmaktan bir hayli keyif alacaktır, ya da annesi mutfakta mesaisini çok harcıyorsa, türlü türlü yemekler, pastalarla masayı donatıp bundan çok zevk alıyorsa çocuğun da bu ilgi doğrultusunda davranışlar sergilemesi ve hayatına nakşetmesi kaçınılmaz bir sondur.

Çocuğumuza anne baba olarak doğru rol model olalım, ama kendi hayallerimizi dayatacak kadar gaddar olmayalım. Çocukken yapamadığımız hobileri, çocuğumuzdan yapmasını istememiz büyük bir hata olur. Unutmayın ki, siz ve o ayrı birer bireysiniz, ne kadar sizin yavrunuz da olsa… O bambaşka bir kişilik, bambaşka bir karakterdir.

Çocuklar için hobi seçimi yaparken, onların ilgisi doğrultusunda seçmeye çalışmalıyız. Hangi hobi onun tarzına daha yakın, hangi hobiyle vakit geçirirken daha mutlu, hangi hobi türü ona daha çok hitap ediyor… Bu gibi soruların yanıtını vererek, en doğru olana çocuğumuzu yönlendirmemiz daha kolay olacaktır.

Çocuklar için hobi seçiminde birlikte karar vermek çok önemli bir kural. Birden fazla hobi seçebiliriz ama bir şartla, o da bunu istiyorsa… İstemek, arzulamak o işten keyif alarak yapmak kişinin tatmin gücünü arttırır ve bu zevkli uğraş, hayatının vazgeçilmez bir parçası oluverir. Kimi çocukların birkaç alanda özel yetenekleri olabilir. Bu alanlarda kendilerini çok iyi hissedebilir ve ifade edebilirler. Bu tür durumlarda hobi sayılarında artışa gidilebilir.
Her çocuğun yaş düzeyine göre bir uğraş alanını seçmesi, başka bir önemli noktadır. Ona yaşına, gelişimine uygun hobi seçimi yapıldığı zaman, karakter oluşumu daha pozitif, daha sağlam, daha sağlıklı bir şekilde biçimlenir.

4 yaş okul öncesi çocuğu özellikle sanat etkinlikleri (resim, drama, müzik, sinema, tiyatro) ve spor etkinlikleri (yüzme, jimnastik, paten vb.) ile muhatap olursa gelişimine olumlu kazanımlar ekler ve bu kazanımları ileride doğru yolda kullanmasını bilir. Okul öncesinde yapılan bu çalışmalar, etkinlikler, aktiviteler sadece aile tarafından değil tercih edilen okul öncesi eğitim kurumunun imkânları ile de şekillenir.

6-8 yaş aralığı tam okul çağına denk geldiği için çocuk, hobi seçimi yaparken arkadaşından etkilenebilir. Bu yaş grubunda yap-boz tarzı çalışmalar, drama, bale, jimnastik, paten, enstrüman çalmak gibi hobi alanları daha çok ilgi görür.

8-12 yaş grubunda ise ilgiler daha çok masa oyunları ve enerji boşalması yaşatacak hobilere kayar. Dama, satranç, zekâ oyunları, karikatür, tenis, basketbol, futbol (özellikle erkek çocuklar için) çok talep görür.

12 yaş ve üzeri çocuklar soyut düşünme becerisine sahip oldukları için akıl yürütüp fikir sunabilecekleri hobilere daha çok yönelir. Yazarlık kurslarına katılmak, dergi gazete çıkarmak, şiir yazmak daha çok bu yaş grubunda görülür. Doğa yürüyüşleri, kamplar, arkadaşlarıyla geziler düzenleme de bu yaşın hobileri arasındadır… Eğer alt yapısı sağlamsa bu yaş grubunda enstrüman çalma zevkle devam eder. (1)

PEKİ HANGİ HOBİ NE İŞE YARIYOR?

• Piyano çalmak: El-göz koordinasyonu sağlayıp matematiksel zekâyı geliştiriyor.
• Lego oynamak: Üretkenliği arttırıyor. Üç boyutlu düşünme becerisi ve kas gelişimi sağlıyor.
• Satranç, dama, üçtaş: Konsantrasyon, matematiksel düşünme ve sabrı geliştiriyor. Zihin jimnastiği yaptırıyor.
• Her türlü bulmaca: Sayısal, sözel ve dilsel zekâyı geliştiriyor. Dikkati arttırıyor.
• Yüzme, jimnastik, ip atlama: Fiziksel kas gelişimini sağlayıp çocukları disipline ediyor.
• Ata binme: Dikkat ve konsantrasyon gelişimiyle bütün vücut kaslarını çalıştırıyor. Doğa ve hayvan sevgisi aşılıyor.
• Aikido: Diğer spor dallarından farklı olarak içinde yarış duygusu barındırmıyor. Bu yüzden kişinin kendini yönetme becerisini geliştirip özgüveni ve cesaretini arttırıyor. Zorluklarla başa çıkma becerisi kazandırıyor.
• Drama, kukla, dans ve grup oyunları (saklambaç, ebelemece gibi):Sosyalleşme, iletişim, empati kurma, özgüven ve duyguları ifade etme yoluyla fiziksel ve duygusal rahatlamaya neden oluyor. (2)

Çocuklarımızın ilgi duydukları alan yeteneklerini, yetenekleri seçecekleri hobileri, seçtikleri hobiler de karakterlerini etkiler. Böylece çocuğumuzun yaşam stili az çok belirlenmiş ve şekillenmiş olur. Her geçen yıl toplumumuz, çocuklarımızın yetenek ve ilgileri konusunda yeni atılımlar yapmakta… Bu atılımların başında da Türkiye’de ilk olarak Ankara Üniversitesi’nin başlattığı “Çocuk Üniversitesi” projesi geliyor.

Çocuk Üniversitesi Nedir?

Çocuk Üniversitesi, çocuklara, üniversite ile etkileşim içerisinde, yaparak, yaşayarak ve eğlenerek, bilimsel ve eleştirel düşünme, üretme, yargılama, sorgulama, soru sorma, merak duyma, sorun çözme gibi temel yaşam becerilerini kazandırmak amacını güden; bu amaçla onları erken yaşta bilimin ve sanatın eğlenceli yüzü ile tanıştıran bir yapılanmadır.

Bu modelde, üniversite öğretim elemanları ve öğrencileri, deneyimlerini çocuk ve gençlerin ilgilerini bilime, bilimsel düşünceye ve sanata çekecek biçimde yapılandırarak aktarırlar. Çocuk Üniversitesinde sanatın desteği ile bilimsel bilgi, yaratıcılığı ve yaratıcı düşünceyi destekleyecek biçimde paylaşılır. Bilim, çocuklar için somut, gözle görülür ve doğrudan deneyimlenebilir hale gelir. Böylece bilim ve sanatın gündelik yaşamın her alanında herkesi ilgilendiren konular olduğu gösterilir. Bilimin ulaşılamaz olduğu ya da sanatın bireyin gelişiminde önemli bir yeri olmadığı gibi önyargılar da böylelikle aşılmış olur.

Çocuk Üniversitesinin Amaçları:

• Çocukların bilgi, beceri ve farkındalıklarını artırmak;
• Çocukların toplumsal hayata aktif katılım sağlayan bireyler olmalarına yardımcı olmak;
• Çocukların eğitim, bilim ve sanat hizmetlerine erişiminde eşit fırsatlar sunmak;
• Çocuğu üniversite ortamı içerisinde bilim ve sanatın eğlenceli yüzü ile tanıştırmak;
• Sanat desteği ile bilimi çocuklar için somut, gözle görülür hale getirmek;
• Merak duyan, eleştirel düşünen, üretken, yeni nesil bilim insanı profili oluşturmak. (3)

Türkiye’de hızla sayıları artan Çocuk Üniversitelerin başında Ankara Üniversitesi, İnönü Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Kemerburgaz Üniversitesi, Enderun Üniversitesi ve Üsküdar Çocuk Üniversitesi geliyor.

BAZI ÇOCUK ÜNİVERSİTELERİ VE ÇALIŞMALARI

• İstanbul Üniversitesi Çocuk Üniversitesi

1. Astronomi ve Uzay Bilimleri
2. Bilgisayar Programlıyorum
3. Biyolojik Araştırma Modülü
4. Programı
5. Dinamik Geometri
6. Yaratıcı Yazarlık
7. Belgesel Film Yapımı
8. Biyolojinin Renkleri
9. Genetik Bilimi
10. Yeni Medya Okuryazarlığı
11. Zooloji Bilimi

• İstanbul Kemerburgaz Çocuk Üniversitesi

1. Mimarlık Okulu
2. Doğa ve Çevre Bilinci Okulu
3. Sürdürülebilir Dünya Okulu

• Üsküdar Çocuk Üniversitesi

1. Bilim ve Teknoloji Akademisi
– Fizik – Kimya – Biyoloji ve Deney Okulu
– Elektrik ve Elektronik Robot Okulu
– Akıl Oyunları Okulu
– Zihin Haritaları Okulu

 2. Dil-Edebiyat ve Deha Akademisi
– Deha Okulu
– Edebiyat Okulu
– Dil Okulu

3. Güzel Sanatlar Akademisi
– Kaligrafi Okulu
– Tezhip Okulu
– Ebru Okulu

4. Spor Akademisi
– Tenis Okulu
– Eskrim Okulu
– Okçuluk Okulu

Her çocuk bir şaheserdir, her çocuk değerli bir antika eşya gibidir. Nasıl ki antikalar yıllandıkça değerleri artıyorsa, bizim evlatlarımız da büyüdükçe doğru rol modellerle, kaliteli ortamlarla ve yeteneklerinin keşfiyle zenginleşmeli, derinleşmeli ve değerlenmelidir. Değerlendikçe toplumda gereken sevgiyi, saygıyı, başarıyı, hürmeti göreceklerdir. Onlara bu gözle bakmalı, bu gözle onları hayata hazırlamalı ve bu gözle onların yarınlarını aralama yolunda hassas, dikkatli ve bilinçli adımlar atarak, onların geleceklerini aydınlatmalıyız.