Adım Adım Zeka Geliştirme

Adım Adım Zeka Geliştirme

Arkadaşlar Marmara Pedagoji tarafından hazırlanan yazıyı sizlerle paylaşıyorum.

Zeka, geliştirilebilir bir yapıda olmakla birlikte, geliştirilmediğinde zamanla sönebilecek yapıdadır. Zeka gelişimini desteklerken, çocuğun tüm gelişim alanlarına dair bilgi sahibi olmak, bir gelişim uzmanı ile birlikte çocuğunuza özel değerlendirmeler ve düzenlemeler yapmak yerinde olur. Kitaplardan edinilen temel bilgiler ve yaşıt çocuk annelerinden edinilen deneyimler programınızı bebeğiniz için özelleştirmez fakat destek olabilir. Gelişim döneminden haberdar olmanız, tüm gelişim alanları üzerinden zekayı desteklemenize yardımcı olacaktır.

…

3. ayında bebeğiniz bilinçli tepkiler vermeye başlar. Bu dönemde sık sık konuşmanız, çıngırak ile oynamanız, bir örtünün altına saklanıp örtüden kurtulmanız, ayaklarına renkli ve mümkünse ses çıkarabilecek çoraplar giydirmeniz zeka gelişimine destek olacaktır.

4 aylık olduğunda bebeğiniz aynaya ilgi duymaya başlar. Ayna karşısında kendini incelemesine fırsat vermeniz önemlidir. Ağız yolu ile dünyayı tanıma telaşında olmakla birlikte ilk dişlere hazırlık için farklı dokularda çiğneme çubukları, diş kaşıyıcıları destek olacaktır. Artık saklanma oyununu bir eşyayı ucu görünecek şekilde örtünün altına saklayarak da oynayabilirsiniz.

5. ayda farklı renk ve dokulara yer vermeye ve bunları zenginleştirmeye başlayabilirsiniz. Bebeğiniz yatarken kendi etrafında dönmeye de başladığı için oyun halıları ve mobiller sağ kolunuz olabilir.

6 aylık olduğunda ağzınızı takip etmeye başlar ve artık sesli harfleri uzatarak ve dalgalandırarak ses taklitleri yapmasını sağlayabilirsiniz. Bununla birlikte birbirine vurulduğunda değişik sesler çıkaran varlıklar ile oynatabilir, çıkan sesleri yansılayabilir, sesler arasındaki farklılığa vurgu yapabilirsiniz.

7 aylık olgunluk, kitaplar ile tanışmak için mükemmeldir. Her sayfasında 1 varlığın fotoğrafının veya çiziminin bulunduğu mukavva ve bez kitaplar veya kartlar ile incelemeler yapabilir, “ce-e” oyunu oynayabilir, sesli harfleri taklit etme, dalgalandırma etkinliğini, aynı sesleri kesik kesik fakat art arda söyleme ile zenginleştirebilirsiniz.

8. ayda öksürme, hapşırma gibi ses taklitleri öğretebilir, çevresel seslere dikkatini çekebilirsiniz. Emekleme ve ayakta durmaya destek olması için yavaş hareket eden oyuncaklardan yararlanabilir, tuşlu kitaplar ve oyuncaklar ile destekleyebilirsiniz.

9. ayda bul-taklar ve kuklaları hayatınıza alabilir, küplerden kuleler yapabilirsiniz.

10. ayda şekil kutusu ile oynamak, market arabası, vagon gibi tutunarak yürüyebileceği oyuncaklar edinmek, şarkılar dinlemek ve hareketlerini taklit etmek, selamlaşma, vedalaşmayı öğretmek, nesne saklama oyununu oynatabilmesi için rehber olmak yardımcı olacaktır. Kitap ve bul-tak oyuncaklarını zenginleştirin.

11 ay büyüdüğünde, top oyunları ve ev eşyaları ile oyun oynamak, müzik yapmak bir nesneyi amacı ile kullanırken amacı dışında da kullanmak(kaşıkla müzik yapmak gibi) ve taklit oyunları ile destekleyebilirsiniz.

12 ayda kalemler, hikayeler ve ses taklitlerini zenginleştirmelisiniz.

13-18 aylarda nesne ve vücut bölümlerinin isimlerini öğretmek, ev işlerini taklit etmesini sağlamak, kendi beden bakımı ile ilgili (soyunma, diş fırçalama gibi) öğretimler yapmak, kurallar ile tanıştırmak, müzik dinleyerek şarkının sözlerini hareketler ile anlatmaya çalışmak faydalı olacaktır.

18-24 aylarda bir isteği yerine getirme çalışmalarına başlamalısınız(‘bana banyodan bezini getir’ gibi). Merdiven inip çıkma becerilerini desteklemeli, temel duygularını fark ettirmeli, tuvalet eğitimine başlamalısınız. Kovalamaca oyunları, toplu ve sulu oyunlar, taklit oyunları(telefonla konuşur gibi yapmak, bebeğe yemek yediriyor gibi yapmak), elinizde bir eşyayı saklama oyunları, müzik aletleri, büyük boy kağıtlar ve kalın keçeli/pastel kalemler yararlı olacağı gibi doğa gezileri de dikkat ve gözlem becerilerini geliştirecektir.

2 yaşına geldiğinde artık 4-5 varlıktan isteneni gösterme, oyuncak bebek veya resim üzerinde temel vücut bölümlerini göstermeyi öğretmeli, cümlelerini 2 kelimeye çıkartmaya çalışmalısınız. Size “su” dediğinde “su ver” diyerek tekrarlar yapabilirsiniz. Zıt kavramların en çok kullanılanlarından başlayarak öğretebilirsiniz. Birlikte basit kompozisyonlu resimler, kitaplar, en çok 1 dakikalık videolar inceleyebilir, resim anlatmasına destek olabilirsiniz.

3 yaşına geldiğinde boncuk dizme, 2-3 çift kart ile hafıza oyunu oynama, işitsel dikkati için söylediklerinizi aklında tutup tekrar etmesi için 2-3 kelimeden oluşan söz grubunu papağan gibi tekrar etme, daire ve benzeri basit çizimler yapmak, mümkün olduğunca yaşıtları ile bir araya getirmek yerinde olacaktır.

4 yaşına gediğinde; resim eşlemek, 2-3 isteğinizi yerine getirmesini istemek (‘kapıyı kapatıp, kitabı verir misin?’), zıtlıklar hakkında sorular sormak (‘bu büyük, peki ya bu?’), varlıkları özelliklerine göre gruplandırmak, hikaye okuma ve şarkı dinleme etkinliklerini zenginleştirmek, basit deneyler yapmak ve yaşına uygun okul öncesi eğitim setlerini yaşantınıza sokmak yapılması gerekenler arasında.

5 yaşında varlıkları tanımlama, özelliklerinden bahsetme, temel matematik, temel çizimler, 4-5 kelimeyi tekrar ederek papağan oyunu oynamak, kitap ve deneyleri zenginleştirmek, sıralı ve kurallı kutu oyunları oynamak, tekerlemeler öğretmek ve farklı deneyimler kazanması için bir spor ile tanıştırmak zeka gelişimi için önemlidir.

6 yaşında resimdeki yanlışı, eksiği, istenen varlığı bulma, labirent, sudoku, varlıklardan veya kağıt üzerinde tekrar eden örüntüler oluşturma etkinlikleri, yap-bozlar yapmak, scamper farklı düşünme teknikleri üzerine çalışmak, arkadaşları ile olan iletişimi hakkında sohbet etmek, sorumluluklarını yerine getirme biçimine dair geri bildirimde bulunmak, basit problem durumlar vererek sonuçlarını kestirmeye çalışmasını sağlamak ve sonucu değiştirmek için çözüm önerileri sunmasını desteklemek iyi olacaktır.

6 yaşını tamamladığında artık beyin gelişiminin büyük bir kısmı tamamlanmış, temeller atılmıştır. Yaş ile birlikte gittikçe hızını düşürecek olan gelişim süreci artık parlatılmaya ve edinilen beceriler, altyapı opsiyonel olarak kullanılmaya başlanmalıdır.

7 yaşına geldiğinde çocuğunuzun zeka gelişimini sürdürebilmek için birer bilimsel, kültürel, sanatsal ve sportif etkinlik ile tanıştırmalısınız. Okuduğunu anlama ve sayılar arası ilişkiler hakkında, günlük yaşama sindirilmiş, çeşitli etkinlikler yapmak, görünüşte pek de benzer yanı olmayan varlıklar arasında benzer yanlar bulmak, birlikte projeler yapmak, maket, origami, tangram oynamak, izlenen videoda, günlük yaşamda veya resimde görülen sıradışılıkları buldurmak, kutu ve grup oyunlarını, kitapları, bulmacaları zenginleştirmek yardımcı olacaktır.

8-10 yaşlarında oyuncak yapımı, karşılıklı stratejik oyunlar, ilgi alanına uygun araştırma, inceleme kitapları, dikkati destekleyecek kitaplar, evcil hayvan bakımını öğretmek gibi öğretimler ile desteğinizi arttırırken,

10-12 yaşlarında zihin bilmeceleri, kelime türetme oyunları, çevrenizdeki nesnelere bakarak nasıl icat edildikleri ile ilgili fikir yürütme, matematik oyunları, sözcük bulmaca oyunları yerinde olacaktır.

Gelişim yığışmalı olarak sürer. Bir becerinin üstüne başka bir beceri, bilginin üstüne başka bir bilgi konarak gelişim sağlanır. Bu nedenle; yaşa göre derinliği değişse de uygun yaşta destek olarak kullanmaya başladığınız bir etkinlik yıllar boyunca uygulanabilir. Örneğin 6. Ayda sadece söylediğiniz sesli harfi tekrar etmesini isterken aynı etkinliği 5 yaşında 4-5 kelime ile, 7 yaş itibarı ile de bir tekerleme veya şiiri tam olarak ezberleme şeklinde sürdürmelisiniz.