Çocuklarda Okuma İigisi ve Kitap Seçimi

Çocuklarda Okuma İigisi ve Kitap Seçimi

Arkadaşlar Yrd. Doç. Dr.Sema BENGİ GÜRKAN’ın yazısını sizlerle paylaşıyorum.

İlgi, bir konuya ya da bir şeye karşı daha dikkatli olma durumudur. İlgi; dikkati artırmakta, anımsamayı ve bilgilerin bellekte düzenlenmesini kolaylaştırmaktadır. Bu açıdan öğrenme sürecinde çok önemlidir. Claparede’ ye göre; bütün düşünce, davranış ve tutumlarımızın temelinde ilgi yatmaktadır. Yani bireyin ilgileri bütün yaşam biçimine yansımaktadır. Çünkü ilgi bireyi, harekete geçirerek dinamik hale getirir ve bazı seçimler yapmaya yönlendirir. İlgi bireyin sadece bazı şeyleri seçmede değil aynı zamanda hedeflerini seçmede de belirleyici olur. Bununla da kalmaz, seçilen hedeflere erişmek için sayısız olanaklar yaratır.

İlgi, okuma ilgisi olarak ele alındığında da aynı sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Okuma ilgisinin çocuğun amaçlarını belirlemesinde, başarılı olmasında ve boş

zamanlarını değerlendirmesinde önemli bir yeri bulunmaktadır. Çocukların okudukları kitaptan ne öğrenip öğrenmedikleri, zekâlarından çok okuma ilgilerine bağlıdır.

Çocukların okuma ilgilerinde gelişim sürecine bağlı olarak değişimler görülmektedir. Erken yaşlarda çocuğun okuma ilgisi temel gereksinmelere dayalıdır ve duyusaldır. Çocuklar çevrelerindeki hareketli şeylere karşı ilgi duydukları için okuma ilgileri de bu yönde olmaktadır. Çocukların gelişimine paralel olarak, okuma ilgisi de giderek somut dünyaya yönelir. Sonraki yıllarda bireysel ilgiler, gençlik yıllarındaysa mantıklı ilgiler ve bilime yönelme görülmektedir.

Yaş Düzeyi İle Okuma İlgisi Arasında Bağ

Çocukların okuma ilgileri yaş düzeylerine göre değişmektedir. Araştırmacıların konuyla ilgili olarak öğrencilerin bireysel özelliklerini, gelişim aşamalarını ve ortak okuma ilgilerini göz önünde bulundurarak yaptıkları çatışmalarda, önemli bulgular elde etmişlerdir. Elde edilen bulgulara göre; yaş düzeyi ile okuma ilgisi arasında bağ kurarak öğrencilerde beş dönem belirlemişlerdir.

Bu dönemler şöyle sıralanmaktadır:

Resimli Kitap ve Çocuk Tekerlemeleri Dönemi: Bu dönem iki yaşından beş / altı yaşına kadar sürmektedir. Beinlich, bu dönemdeki çocukların resim ve şekillerle ilgilendiklerini, ayrıca tekerlemelerdeki sözcüklerin ses/ritim uyumunu da çok beğendiklerini vurgulamaktadır. Çocuk bu dönemde basit resimli kitaplarla ilgilenmekte, dört yaşına doğru ise öykü ve masallara yönelmektedir.

Peri Masalları Dönemi: Bu dönem beş yaşından sekiz /dokuz yaşına kadar sürmektedir. Bu döneme “büyülü düşünüş yaşı “ denmektedir. Bu dönemdeki çocuklar, peri masallarından hoşlanmakta, masal kahramanları ile kendilerini özdeşleştirmektedirler. Ayrıca öğrencilerin çeşitli düş kurma oyunlarına da yöneldikleri görülmektedir.

Gerçeklere Yönelme Dönemi: Bu dönem dokuz yaşından başlayarak on iki yaşına kadar sürmektedir. Bu dönem çocukları masallardan uzaklaşarak gerçekçi ve akılcı konulara yönelmektedir.Çocuk gerçek, nesnel ve katı dünyaya kendinialıştırmaya başlamaktadır. “Ne?”, “ Neden?” ve “Niçin?” sorularını sık sık sormakta, çevresindeki her olayla ilgilenmektedir. Bu nedenle güncel olaylara ve yazılara daha çok yönelmektedir. Ancak, bu dönem geçiş dönemi olduğundan zaman zaman peri maslarına ilginin devam ettiği ya da maceraya yönelmenin başladığı da görülmektedir.

Macera Dönemi: Bu dönem on iki yaşından on dört/on beş yaşına kadar sürmektedir. Öğrenci bu dönemde ergenlik öncesi gelişim aşamasında bulunduğundan yavaş yavaş kişiliğini bulmakta; “meydan okuma” ve “bağımsız olma” duygularında yoğunlaşmaktadır. Bu nedenle grup kurma ve sertlik gösterilerine ilgi artmaktadır. Öğrencinin “okuma ilgisi” de bu konulara dönük olmaktadır. Bu dönemde macera, seyahat ve duygusal konulara yönelmeler görülmektedir.

Olgunluk Dönemi: Bu dönem on dört / on yedi yaş grubu öğrencilerini kapsamaktadır. Öğrenciler bu dönemde kendi iç dünyalarının farkına varmakta; yaşam planı yapmakta ve değişik değer ölçüleri geliştirmektedirler. Öğrencilerin bu dönemdeki okuma ilgileri daha çok zihinsel içerikli maceralara, seyahat konularına, tarihi olaylara, biyografi, aşk öyküleri ile güncel konulara yönelik olmaktadır. Edebiyat ve şiirle, mesleğe yönelik konularla ilgilenme de görülmektedir.

Çocuklar için kitap seçiminde onların gelişim dönemleriyle okuma ilgileri dikkate alınmalı ve bu dönemlere uygun kitaplar seçilmelidir. Çocuğun okuma ilgisine dönük kitap seçerken kitapların diğer özelliklerine de dikkat edilmelidir.

Çocukların okuma ilgilerine dönük, onların zihinsel, duygusal, ruhsal ve dilsel gelişimlerini desteklemek; iyi vatandaş olarak yetişmelerini sağlamak ve boş zamanlarını değerlendirmek amacıyla hazırlanan nitelikli kitaplar seçilmelidir. Bu konuda ailelere ve eğitimcilere önemli sorumluluklar düşmektedir.