Çocuklarda Yaratıcılık

Çocuklarda Yaratıcılık

Arkadaşlar medicalpsikoloji sitesinde yayınlanan yazıyı sizlerle paylaşıyorum.

Yaratıcılık; yeni bir ürün ya da süreç ortaya çıkarmaktır. Çocukların gerçek hayattaki sınırları ve başarabileceklerini öğrenmesinin yolu hayal gücünden geçer. Hayal gücünü zenginleştirmek amacıyla yapılan etkinlikler, aynı zamanda onları duygusal ve zihinsel olarak da geliştirecektir. Yaratıcılık, anne ve bebeğin ilk dönem ilişkisinden ortaya çıkmaktadır. Bu özelliğin gelişmesinde anne-çocuk ilişkisi önemlidir. Ayrıca bebeklerin duyuları sayesinde çevrelerine karşı farkındalıkları da gelişir: ilk dönemlerde nesneleri ağızlarına götürerek onları tanımaya çalışırlar. Motor becerileri geliştikçe dokunma yoluyla nesneleri tanırlar. Yaratıcılığın gelişmesinde, duyuların uyarılması ve tüm duyuların birlikte kullanılması da etkilidir.

Hayal Eden Çocuk Duyarlı Olur

Çocuklar çevrelerinde gördüklerini taklit etme becerisine sahiptirler. Yaşları büyüdükçe ebeveynlerini, medyada gördüklerini, çevrelerinde olan olayları taklit etme yetenekleri gelişir. Bununla birlikte çocuğun kendi dünyası da oluşmaya başlar ve hayal gücü gelişir. 3-4 yaş dönemi gibi okul öncesi olan bir dönemde hikaye anlatma, resim yapma, dramatizasyon gibi etkinlikler çocuğun yaratıcılığını geliştirir.

Hayal gücünün geniş olması çocuğun dış dünyada olan bitene karşı daha duyarlı olmasına neden olur. Böylece çocuklar çevresindekilere karşı daha dikkatlidir; çevresinde gördüklerini rahatlıkla taklit edebilir. Yaratıcılığın gelişimi çocuğun güvenle kendini ifade edebileceği, merakını ortaya koyabileceği ortamlarda gelişir. Ucu açık sanat, müzik, hareket ve dans etkinlikleri yaratıcı ifadeyi besler. Yaratıcı gelişimi desteklemek için çocukların fikirlerini ifade edebilmelerine ve keşfetmelerine izin vermek gerekir. Yaratıcı etkinlikler çocuklar için oluşturulduğunda, çocuklar bundan haz duyarlar ve bu durum çocukların özgüvenlerini destekler. Çocukların zihninde ulaşmak istedikleri bir hedef belirli olmamış da olsa yalnızca keşfetmek ve yaratıcı etkinlikten zevk almak isteyebilirler.

Sınır Koymaya Dikkat!

Oyunları ve yaptığı etkinlikler sırasında ebeveynleri tarafından sık sık engellenen çocukların iç dünyasının zenginleşmesi beklenemez. Öte yandan hayal güçleri desteklenen çocukların yaratıcılığı da gelişecektir. Çocuklardaki yaratıcılık özellikle duygu ve düşüncelerini ifade edebilecekleri aktivitelere dahil olduklarında gelişmektedir. Duygu ve düşüncelerin rahat ifade edilebilmesi de duygusal olarak güven veren bir ortam da ortaya çıkar. Bu nedenle anne-babalara düşen bazı sorumluluklar bulunmaktadır:

1.  Resimli masal kitapları okuduğunuzda, resimlere bakarak hayal güçlerine göre kendi hikayelerini yaratmasına fırsat verebilirsiniz.
2. Bazı çocuklar yeni aldıkları oyuncaklarını kendileri keşfetmek isteyebilirler; çözemeyeceğini düşündüğünüz durumlarda ya da çocuğunuz yardım istediğinde ona bilgi verin.
3. Yapboz, blok gibi bazı oyunlarla çocuklar hayal güçlerine göre yeni nesneler yaratabilirler.
4. Resim yapmak da bu yaş çocuklarının hayal güçlerinin zenginleşmesine yardımcı olmaktadır. Çocuklar resim yaparken ebeveyn olarak ona sınırlamalar koymamanız, sürekli nasıl yapması gerektiğini söylememeniz, yaratıcılıklarının gelişmesi için oldukça önemlidir. Farklı renkler ve boyama şekilleri kullanmak da çocuğun yaratıcılığını destekler.
5. Örneğin; çocuğunuz resim yaparken yalnızca kağıdın bir kısmını kullanmak istiyorsa nasıl yapması gerektiği konusunda müdahale etmeyiniz. Yalnızca bu kadarını yapıyor olmasının onun için özel bir anlamı olabilir. Çocuğun kararına ve kendini ifade ediş biçimine saygı duymalısınız.
6. Çocuk tiyatroları da çocukların hayal gücünü destekleyen bir etkinliktir. Çocuklar yaşlarına uygun bir tiyatro oyununu seyrederlerken, kendilerinin benzer bir durumda ne söyleyeceklerini, nasıl davranacaklarını hayal etmeleri yaratıcılıklarını geliştirmektedir.
7.  Özellikle 3-4 yaş çocuklarında hamurla oynamak ve böylece hayalindeki nesneleri oluşturmak çocuğun eğlenirken yaratıcı beceriler kazanmasında da etkili olacaktır.
8. Resim yapmaları için onlara büyük resim kağıtları verin; yaptıkları resimleri anlatmaları konusunda onları teşvik edin.
9. 6 yaşından önce müzikle tanışmış olan, yaşına uygun müzik eğitimi alan çocukların yaratıcılıkları da olumlu yönde etkilenmektedir. Farklı müzik tonlarına maruz kalmış çocukların bu seslere daha çabuk uyum sağladığı ve bunları hafızasında daha rahat tuttuğu görülmektedir. Bu çocuklarda yaratıcı özellikler daha erken yaşta gelişmektedir.
10. 3-4 yaş çocuğunun yaşına uygun olan bazı nesneleri vererek onları oyuncak yerine kullanması da beklenebilir. Aynı zamanda bir oyuncağın başka özelliklerini de keşfetmesi veya başka bir oyuncak yerine kullanıyor olması da hayal gücü açısından önemlidir.
11. Bu dönemde çocuklara hazır oyuncaklar yerine yaratıcılıklarını harekete geçirebilecek, bloklar, legolar, yapboz gibi oyunlar sunulmalıdır. Çamur, boya tebeşir ve oyun hamurları, değişik boyut ve renkteki küplerle, su, kum ve boyalar yaratıcı oyun etkinliği oluşturmaktadır.
12. Çocuğunuzun karşısında aşması gereken bir sorun olduğunda bir sorunun birden fazla çözümü olabileceğini göstererek yaratıcılığının gelişmesini destekleyin.
13.  Olması gerektiği gibi olmasa da yaptığı etkinlikler ve bunlar sonucunda ortaya çıkardıkları karşısında eleştirel olmayın, yaptıklarına saygı duyun.
14. Çocuğunuzun yaşına uygun resim sergileri, müzeler gibi sosyal etkinliklere birlikte zaman ayırın. Bu yerlere gittiğinizde çocuğunuzun gördükleri karşısında yorum yapmasına ve soru sormasına fırsat verin
15.  Çocuklarınızı farklı insanlarla, bitkilerle, hayvanlarla karşı karşıya getirerek çevresindeki farklı nesnelere nasıl tepki verebileceğini gösterin.