Üstün Potansiyelli Öğrencilere Yönelik Matematik Eğitimi

Arkadaşlar sizlerle İstanbul Bilgi Üniversitesi Üstün Zekalılar Eğitim Merkezi tarafından hazırlanan yazıyı paylaşıyorum.

Matematikte üstün (yetenekli) öğrenciler, doğaları gereği diğer öğrencilerden farklı ihtiyaçlara sahip oldukları için farklılaştırılmış eğitime ihtiyaçları vardır. Tomlinson’ın (1995) farklılaştırılmış eğitimi, “konu içeriğinin, sürecin, ve/veya ürünlerin, öğrenme hazır bulunuşluklarına ve akademik olarak farklı ilgi alanlarına göre düzenlenmesi için çeşitli eğitimsel yaklaşımların tutarlı bir şekilde kullanılması” olarak tanımlamıştır.

Matematikte üstün(yetenekli) öğrenciler için neden farklı bir şey yapmalıyız?

Üstün yetenekli öğrenciler özellikle matematikte önemli olan üç temel alanda sınıf arkadaşlarından farklılaşırlar.

Matematikte potansiyel öğrencilerin bilmeleri gerekenleri öğrenmeleri kolay olduğu için özel bir ilgiye ihtiyaç duymadıklarına dair bir efsane (yanılgı) vardır. Aksine, müfredat onların ihtiyaçları doğrultusuna belirlenmelidir. Müfredat diğer öğrencilere sunulandan daha derin, daha kapsamlı ve daha hızlı ilerlemelerine olanak sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır.

Üstün Potansiyelli Öğrencilerde Matematik Eğitiminin Farklılaştırılması İçin Ne Yapılmalıdır?
Üstün potansiyelli öğrenciler için hazırladığımız yazı dizimizin 2. parçasını okumadan evvel, ilk kısmı okumak için buraya tıklayabilirsiniz.

Zenginleştirme mi? Hızlandırma mı?
Matematik eğitimi tarihinde farklılaştırma için zenginleştirme ve hızlandırma arasında hep bir çekişme olmuştur. Bazı uzmanlar bununla ilgili taraf olduğunu belirtmesine rağmen, çoğu uzman ise ikisinin bir arada sunulduğu, kompozit bir anlayışın hâkim olması gerektiğini savundu.

Farklılaştırma Önerileri
Uzmanlar, üstün öğrenciler için matematik eğitiminde farklılaştırma için 4 temel öneri sunmuştur.

Değerlendirme
Materyaller
Eğitim Teknikleri
Gruplandırma

I. Değerlendirme
Üstün öğrencilerin matematik eğitimlerinde ön değerlendirme yapılması, konuyu bilen öğrencilerin tekrar etmesine gerek kalmadığı için öğrencilerin anlamlı etkinlerle desteklenmesine olanak sağlar.

Öğrencilere, öğrendikleri konuları gösterme şansı vermenin öneminin altını çizen uzmanlar; anlama, yaratıcılık ve başarıda farklılıklara izin veren değerlendirilmeler oluşturulması gerektiğini vurguluyor. Uzmanlar, öğrencilerin öne sürdükleri fikir ve uygulamalar konusunda sözlü ve yazılı olarak açıklama istenmesinin de ayrıca önemli olduğuna dikkat çekiyor.

II. Materyaller
Üstün öğrencilere sunulan matematik eğitimi için, sınırların biraz daha dışına çıkılarak, daha zengin fırsatlar sunan ders kitaplarının seçilmesi gerekiyor. Farklı kaynaklardan bilgi temin ederek eğitimin çeşitlendirilmesi gerekiyor.

III. Eğitim Teknikleri
Ebeveynler, çocuklarının ilerleme hızıyla ilgili genellikle tedirginlik yaşıyorlar. Bir öğrencinin ilerleme hızının yavaş veya hızlı olması doğrudan bir sonuç doğurmamaktadır. Uzmanlar, öğrencilerin ilerleme hızları ile ilgili beklentiler konusunda esnek olmak gerektiğini; bazı öğrencilerin temel becerilerde uzmanlaşırken, bazılarının daha ileri seviyelerde problemlerle uğraşabildiklerini belirtiyorlar.

Sorgulamaya ve keşfetmeye dayalı öğrenme yaklaşımlarını kullanarak, birden fazla çözümü olan veya farklı yollarla çözülebilen açık uçlu problemlerin öne çıkartılması oldukça önemlidir. Problemlerin tartışılması ve gerekçelendirilmesi aşamasında, üst düzey sorulardan biri olan “Neden?” ve “eğer … olursa ne olur?” gibi soruların sorulmasına izin verin.

Eğitim sisteminin mevcut müfredatı, genel öğrenci kitlesine göre hazırlandığı için, üstün öğrencilerin eğitiminde mevcut müfredatın önüne geçen ünitelere değinmek, aktiviteleri bu yönde çeşitlendirmek kaçınılmaz olmalı.

Spesifik olarak kendi kendini genişleten bu eğitim sisteminde kuşkusuz ödevlerin de ayrı bir yeri var. Uzmanlar, ödevlerin de mutlaka farklılaştırılması gerektiğini vurguluyor. Ödev içeriklerini oluştururken, örneğin aynı türden çok sayıda problem verilmesi yerine daha farklı, zorlayıcı  ve ilgi alanlarına uygun hâle getirilmiş ödevler verilmesi gerekiyor. Ayrıca yazı, kanıtlar, projeler ve zorlayıcı problemlere dair çözümler gibi ileri seviyedeki materyalleri de ödev içeriğine ekleyebiliriz.

IV. Gruplandırma
Matematik olimpiyatları gibi ulusal ve uluslararası yarışmalara katılmak için öğrencilerin teşvik edilmesi gerekir.

Gruplar hâlinde etkinlikler düzenlemek oldukça önemli. Fakat bazı öğrenciler bağımsız ve tek başına çalışmaya daha meyilli durumdadır. Bu yönde problemi olan çocukların, grupla çalışmaya teşvik edilmesi gerektiğini vurgulayan uzmanlar, diğer öğrencilerle etkileşim içinde olan çocukların, öğretmenlerinden de aldıkları geri bildirimler ile kazanç sağladıklarını belirtiyorlar.

Son olarak, faydalı somut deneyimler sağlamak, matematik eğitiminde oldukça önemli. Üstün öğrencilerin soyutlanma becerisi ne kadar fazla olursa olsun, somuttan soyuta daha hızlı geçerek, manipülatif ve uygulamaları etkinliklerden faydalanabilir.