Üstün ve Özel Yeteneklilerin Eğitimlerinde Öğretmenlere Düşen Görevler

Üstün ve Özel Yeteneklilerin Eğitimlerinde Öğretmenlere Düşen Görevler

Arkadaşlar  Prof. Dr. Ayşegül ATAMAN’ın Anadolu Üniversitesi’nde ders olarak okutulan kitabından yaptığım alıntıyı sizlerle paylaşıyorum.

Daha önce de belirtildiği gibi üstün veya özel yetenekli çocukların tanılanmasında çok başarılı olamamaktadırlar. Ancak verilecek olan bazı ipuçlarından yararlanarak bu konudaki yeterliklerini artırmaları olasıdır.

Üstün veya Özel yetenekli çocukların özellikleri anımsanacak olunursa ola­ğan sınıf ortamlarında gösterecekleri davranışlar açıkça ortaya çıkacaktır.

Eğer çocuk sınıf ortamında;

• Sürekli olarak huzursuzluk ya da aşırı hareketlilik gösteriyorsa,
• Aşırıya kaçan ölçülerde şaka yada yaramazlık yapıyorsa,
• Bütün olumlu ve uyumlu davranışlarına karşın, akademik olarak göstermesi gereken başarıyı göstermiyorsa,
• Ders etkinliklerine katılmayıp bir köşede oturuyor, içine kapanık, gündüz düşleri kuruyorsa,
• Sık sık okulu asıyorsa,
• Ev ödevlerini yapmaktan kaçınıyor ya da isteksiz davranıyorsa,
• Öğretmenin sonuçlandırdığı bir konuda hâlâ ısrarlı biçimde tartışmaya de­vam etmeye çabalıyorsa, 

Tüm bunlar üstün veya özel yetenekli çocukların tüm gizil güçlerine karşın programda başarısız olduklarının bir göstergesi olup, bunun olası nedeni; öğret­menin öğrenciye uyguladığı programın; ya çok kolay olmasından, ya sınıf çalış­malarındaki hızın çok ağır gelişmesinden, ya aşırı tekrarlara yer vermesinden, ya derinlemesine tartışmalara yeterince yer vermemesinden, ya verilen ödevlerin ye­teri kadar çocuk için kendi yeteneğini ve yeterliliğini geliştirici olmamasından, ya da ders konularının öğrenciye ilginç gelmemesi, onun olgunluk ve yetenek dü­zeyinin çok altında olmasından, kaynaklanmıştır diyebiliriz.

Türkiye’de üstün veya özel yetenekliler için yeteri kadar olanakların bulun­maması nedeniyle bu çocuklar olağan akranları ile birlikte eğitim almak duru­mundadırlar. Bu nedenle, normal sınıf öğretmeninin sınıfındaki üstün veya özel yetenekli çocuklar için bazı düzenlemeler yapması kaçınılmaz olmaktadır.

Bu düzenlemelerde öğretmenlerin yapmaları gerekenlerle, yapmamaları ge­rekenler şöylece belirtilebilir:

Yapılması Gerekenler:

• Daha güç sorular sorun. Yeni düşünceler ve kavramlara ilişkin yeni uygula­malar geliştirmesini isteyerek düşüncelerine esneklik kazandırın.
• Sınıf çalışmalarına ilişkin olarak özel araştırma, inceleme ödevleri verin.
• ilgilendikleri bir konuda özel proje geliştirmelerine fırsat tanıyın. Bu projeyi sınıf arkadaşlarıyla paylaşmalarını olası kılın.
• Eğitsel kol başkanı olmalarına, etkinlikleri planlamalarına ve oyunları yönet­melerine fırsat tanıyın.
• Sınıf düzeyini dikkate almadan, çocukların kendi hızlarında programda iler­lemelerine fırsat tanıyın.
• Açık bir biçimde üstün oldukları matematik, fen vb. derslerde daha üst dü­zeye çıkmalarım olası kılın. Bu alanlarda daha özgür ve ileri çalışmalarını teş­vik edip, tekrarlayıcı alıştırmalardan uzak tutmaya çalışın.
• Bazı konuların öğretilmesinde size yardımcı olmalarına, arkadaşlarına konu­ları öğretmelerine izin verin.
• Bu çocuklar için, ana babaları ve okul aile birliği ile ilişki kurup özel ders ya da en yakın üniversitelerden ders alabilmelerinin yollarını araştırın.
• Yeteneklerinin farkında olmalarını ve değerini bilmelerini sağlayın. 

Yapılmaması Gerekenler:

• Üstün veya Özel yetenekli çocuklara aynı konuda çok uzun ödevler veril­memeli,
• Söz hakkı verilmemeli,
• Tek düze, tekrarlayan görevler ve ödevler verilmemeli,
• Alışılmışın dışındaki görüşlerini reddetmemeli,
• Zamanları boşa harcatılmamalı,
• Angarya niteliğinde görevler verilmemeli. 

Üstün veya Özel yetenekli çocuklara öğretmenlik yapacaklarda bulunması gereken yeterlikler konusunda yapılmış çeşitli araştırmalar vardır.

Bu araştırmalar sonucunda belirlenen en önemli öğretmen yeterliliklerinin ilk onu aşağıda sıralanmıştır:

• Öğrenmeye ilgili ve yeterli olma,
• Öğretimde sıra dışı yöntem ve yeterliliklere sahip olma,
• Adil ve tarafsız olma,
• işbirlikçi demokratik tutum,
• Esnek olma,
• Espiri duygusuna sahip olma,
• Ödüllendirme ve takdir etme becerilerine sahip olma,
• ilgi alanında çeşitlilik gösterme,
• insanların sorunlarıyla ilgilenme,
• Hoş bir dış görünüş ve tavıra sahip olma.