Üstün Zekalı Çocukların Özellikleri

Üstün Zekalı Çocukların Özellikleri

Arkadaşlar Gümüşhane Bilim Ve Sanat Merkezi Öğretmeni Filiz KÖKSAL’ın yazısını sizlerle paylaşıyorum.

Tarih boyunca insanların yaşamlarını değiştiren, medeniyet dediğimiz gelişimi sağlayan, hiç şüphe yoktur ki üstün beyin gücüne sahip insanlardır. Yıllar boyunca insanların yaşamlarında bugünü daima dünden farklı kılan, birçok insanların hayret ve şaşkınlıkla seyrettikleri ve bahsettikleri teknik, fen, bilim, sosyal ve eğitim alanında birçok değişiklikler ve gelişmeler olmaktadır. Toplum hayatında bu hızlı değişiklikleri ve gelişimleri sağlayan kişiler üstün zekalı kişilerdir.

 Her 100 çocuktan en az ikisinin üstün yeteneklere ve hünerlere sahip olduğu bilinmektedir. Eflatun, bu çocukları “Altın Çocuklar” diye adlandırır. Üstün yetenekli insanların en önemli özelliği, öğrenme hızlarıdır. Bu tür çocuklar, diğerlerine göre daha erken yaşta konuşma, okuma ve yazmayı öğrenirler. Doymak bilmez meraklarıyla sürekli yeni şeyler öğrenme azmi taşırlar.

Ancak toplumun her üyesi ana baba, öğretmen olarak hepimizin zihnini meşgul eden bir çok sorular vardır? Acaba üstün zekâlılar kimlerdir? Bunlar normallerden farklı mıdır? Bu farklar hangi alanlardadır? Nasıl belli olurlar? Bu toplantıda bugüne kadar yapılmış araştırma sonuçlarını ve gözlemlerimi sunmaya çalışacağım.

Uzun yıllar yapılan çalışmalar sonunda üstün zekâlı çocukların normal çocuklardan farklı ve üstün bazı özelliklere sahip olduğu saptanmıştır. Bu araştırmalardan elde edilen bulgulara göre üstün zekâlı çocukların ortak ve belirgin özelliklerini dört ana başlık altında açıklamak isterim. Bu başlıklar şunlarıdır

1)Üstün Zekâlı Çocukların Bedensel Özellikleri

2) Üstün Zekâlı Çocukların Zihinsel Özellikleri

3) Üstün Zekâlı Çocukların Sosyal Özellikleri

4) Üstün Zekâlı Çocukların Kişilik Özellikleri

ÜSTÜN ZEKÂLI ÇOCUKLARIN BEDENSEL ÖZELLİKLERİ

Halk arasında üstün zekâlı çocukların akranlarına göre bedenen zayıf, çelimsiz, gelişmemiş daha az cazibeli, sağlığı bozuk ve kısa ömürlü olduğuna dair yanlış bir kanaat söz konusudur. Sebep olarak da yüksek düşünce ve zekâya sahip olmalarının bedensel gelişimini engellediği gösterilir.

Bu alanda bir çok inceleme yapılmıştır. İnceleme sonuçları bu kanaatin yalnız yanlışlığını değil, tamamen aksini ispatlamıştır. Üstün zekâlı çocukların normal akranları ile kıyaslandığında doğumdan ölüme kadar her yaş seviyesinde bedeni gelişim ve sağlıkta onlardan üstün oldukları saptanmıştır. Dünyada üstün zekâlı çocukların eğitimlerine özen gösteren ilk toplum biziz. Osmanlı İmparatorluğu zamanında ENDERUN okullarına alınan öğrencilerin seçiminde çocukların üstün bedeni gelişimleri, fiziki güzellikleri ve cazibeli oluşları üstün zekâlılığın tek belirgin özelliği ve kriteri olarak kullanılıyordu.

 Üstün Zekâlı Çocukların normallere kıyasla bedenen aşağıdaki hususlarda belirgin üstün özelliklere sahip oldukları saptanmıştır:

1)Doğumlarında normal çocuklardan daha ağır ve uzun doğarlar.

2) Her yaşta akranları ile kıyaslandıklarında bedeni gelişimlerinde belirli derecede üstünlük gösterirler.

3)Her yaşta akranlarından daha iri, kuvvetli ve sıhhatlidirler. Kas kontrolü daha güçlüdür. Ayrıca fiziksel görünüm açısından da daha güzeldir.

4) Akranlarından ve normal çocuklardan daha erken konuşurlar, yürürler. Bu bazen zekâ yüksekliği ile oranlı olarak çok erken olarak gelişir.

 5)Bedenen bütün organların sağlığı akranlarından çok iyidir. Sağlıklarını çok iyi korurlar. Hastalık şikayetleri çok azdır.

6)Beden özürlerine çok az rastlanır.

Üstün zekâlı çocukların bu özellikleri ilmi araştırmalar sonucu bulunmuştur. Fakat bu konuda ilmi araştırmaların yapılması uygun olacaktır. Zira bedeni gelişim, sıhhatli ve kuvvetli olmak uygun beslenme rejimi ve genetik özellikler ile doğrudan ilgilidir. Doğumdan ölüme kadar her yaşta üstün bedeni özellikler üstün zekâlı olmanın belirgin bir işareti olarak görülmemelidir. Ancak diğer özellikler yanında destekleyici bir unsur olarak kabul edilmesi uygun olacaktır.

ÜSTÜN ZEKÂLI ÇOCUKLARIN ZİHİNSEL ÖZELLİKLERİ

Üstün zekâlı çocuklar normal akranlarına kıyasla nitelik ve nicelik olarak farklı ve üstün zihni özelliklere sahiptirler. 1)Normal dışı bir zihinsel ve fiziksel enerjiye sahiptirler. Zihnen daima faal olmayı şiddetle arzu ederler.

2) Bilgi kazanmak için doymak bilmez bir arzuya sahiptirler.

3) Erken konuşabilir ve dili etkili bir ilişki vasıtası olarak kullanabilirler. Konuşurken işaret ve bedeni ifadeye çok az başvururlar.

4) Kelimeleri doğru telaffuz ederler, kelimeleri yerli yerinde kullanırlar ve akıcı bir konuşmaları vardır. Kelime hazineleri çok zengindir.

5) Kendilerini ifade etmek ve kuvvetli öğrenme arzularını doyurmak için çeşitli alanlara ihtiyaç duyarlar. Akademik başarıları tek alanda değil bütün alanlarda görülür. Matematik, fen, sanat ve edebiyat alanlarında yoğunlaşma görülür.

 6) Bir faaliyete kendi kendine başlama ve devam ettirmede üstün bir kabiliyete sahiptirler.

7) Keskin ve sağlam bir belleğe sahiptirler. Gördüklerini, duyduklarını kolayca beller ve uzun süre bellekte muhafaza ederler. Duyduklarını, gördüklerini, okuduklarını kesinlikle unutmazlar.

8) Gördüklerini, duyduklarını, okuduklarını olduğu gibi değil kritik yaparak değerlendirirler ve genellemeler yapabilirler.

 9) Bilgilerini kolayca farklı alanlara transfer edebilirler.

10)Eleştirel düşünceleri çok erken yaşlarda başlar.

11) Zekice tasarımlar yapabilirler.

12 ) Öğrenmeyi ana, baba, öğretmen ve yakınlarının hatırı için değil, kuvvetli öğrenme arzularının doyurulması için yaparlar.

13) Kendilerini çok geniş alana konsatre etme gücüne sahiptirler. Aynı anda iki üç işe konsatre olabilirler. Bir konu üzerinde uzun süre dikkatlerini yoğunlaştırabilirler.

14) Bir şeyi yeniden şekillendirmek kabiliyetine sahiptirler.

15) Her şeyi mükemmel yapmaktan özel bir haz duyarlar. Mükemmeliyetçidirler.

16) Bilginin nedenlerini, detayları ve en ince ayrıntılarıyla öğrenmeye çaba harcarlar. Kimsenin dikkatini çekmeyen ayrıntıların üzerinde fazlaca durur ve bunları öğrenmek isterler.

17) Çevreye karşı aşırı ilgi duyar ve sürekli soru sorarlar.

18) Kendilerini ifade etmede bağımsızdırlar ve kendilerine güvenleri fazladır. Bu konuda yardımdan hoşlanmazlar.

19) Çok çeşitli şeylere ilgi duyarlar. Bazı özel konulardaki ilgileri çok kuvvetlidir. Yalnız alışılmış şeylere değil birbirine zıt şeylere de geniş ve kuvvetli ilgi duyarlar.

20) Gerçek ile hayal arasındaki farkı çok erken yaşlarda keşfederler.

21) Okumaya karşı çok erken ilgi duyarlar. Okumayı çok erken yaşlarda öğrenebilirler. Bu üstün zekânın en belirgin özelliğidir. Kitaplara karşı ilgileri erken yaşlarda başlar. Atlas, ansiklopedi, sözlük, deney ve bilimsel kitaplar ilgi alanları içine girer. Her türden ve her konudan kitap okumaktan ve çeşitli deneyler yapmaktan hoşlanırlar. Okudukları kitaplar yaş seviyesinin üzerindedir. Üstün yetenekli çocukların yaklaşık yarısı, okula gitmeden önce okumayı öğrenmektedir.

22) Çok faal, açıkgöz, uyanık ve çabukturlar. Dikkat alanları geniş ve süresi uzundur.

23) Duygu ve düşüncelerini ifade etmede çeşitli yollardan faydalanırlar.

24) Karışık problemler çözmekten hoşlanırlar. Basit ve yüzeysel şeylerden hoşlanmazlar.

25) Aldıkları uyaranlara karşı çok düşünceli, olgun ve orijinal tepkilerde bulunurlar. Olayları farklı açılardan değerlendirirler, farklı, orijinal fikirlere sahiptirler.

 26)Sorumluluk hisleri kuvvetlidir. Sorumluluk almayı çok ister ve bunu yerine getirmekten hoşlanırlar.

27) Zaman ve enerjilerini en ekonomik olarak kullanabilirler.

28) Estetik zevkleri erken gelişir. Güzeli iyiyi kolayca anlar ve takdir edebilirler.

29) Uzun vadeli gayelere yönelirler.

30)Profesyonel mesleklere karşı ilgi duyarlar. Bu mesleklere girebilmek için uygun hazırlıklar yaparlar. Mesleklerinde kaliteli olmayı amaç edinirler.

31) Üstünlükleri devamlıdır. Hayat boyunca devam ederler. Üstün zekâlı çocuklar her yaşta gelişimlerine uygun ortam bulmuşlarsa bu özellikleri gösterir. Uygun olmayan ortam bu özelliklerin görülmesini, meydana çıkmasını engeller.

32) Güçlü bir gözlem ve mantık yürütme gücüne sahiptirler.

33) Yeni karşılaştıkları bir konuyu kavramakta ve konunun mantığını anlamakta gecikmez, güçlük çekmezler

34) Üstün zekâlı bazı çocukların yazıları güzel değildir ve yazı değerlendirmesinde başarılı olmadıkları gözlemlenmiştir.

35)Yüksek düzeyde yaratıcılık özelliğine sahiptirler.

36) Hazır cevaptırlar.

37)Araştırmayı, incelemeyi çok severler.

ÜSTÜN ZEKÂLI ÇOCUKLARIN SOSYAL ÖZELLİKLERİ

Normal çocuklarda olduğu gibi üstün zekâlı çocuklarda da sosyal uyumsuzluklar, davranış problemleri, suçluluk olabilmektedir. Bu konuda yapılan araştırmaların bulgularına göre üstün zekâlı çocukların normallere kıyasla farklı üstün bazı sosyal özelliklere sahip olduklarıdır. Bu hususlar şunlardır:

a) Genellikle şakaları olgunca anlama bir şeyin şaka tarafını, tuhaflıklarını görme kabiliyetine sahiptirler. Uygun espriler yapmayı erken yaşlarda becerirler.

b) Başkaları ile anlaşmayı ve geçinmeyi becerirler.

c) Arkadaş olarak kendileri seviyesinde zekâya sahip ve ilgilerinde benzerlik ve paralellik olan kimseleri seçebilirler. Genellikle kendi yaşıtlarından üstün olanlarla arkadaşlık ederler.

d) Üstün veya özel yetenekli çocuklar, sınıftaki diğer arkadaşlarına oranla, daha yüksek akademik yeteneğe sahip olmalarına rağmen, diğerlerini küçük görme, kendini beğenme gibi olumsuz davranışlar sergilemezler.

e) Sosyal liderlik özelliği gelişen üstün veya özel yetenekli çocuklar, faaliyetin planlanması, grubun yönetilmesi ve faaliyet organizasyonu gibi işlerde, belirgin olarak öne çıkarlar. Kendi koydukları kuralların geçerli olmasını ve bu kurallara uyulmasını isterler. Bu özellikteki çocuklar, koymuş olduğu kurallara uyulmadığı takdirde huzursuzlaşarak tepkilerini çeşitli şekillerde ortaya koyarlar.

 f) Başkaları ile içten dostluk kurabilirler. Kurdukları dostlukları uzun zaman devam ettirirler.

g) Mensup olduğu gruplarda hakem ve politika yapıcı olarak tanınırlar. Diğer bir deyimle gruplarındaki anlaşmazlıkların hakemliğini yaparlar ve politika ile idare ederler.

ğ) Duygusal gerilimlerini korkusuzca duruma en uygun şekilde ifade ederler. Duygusal gösterileri uygun ve kararlıdır.

h) Oldukça popülerdirler. Mensup olduğu grubun üyeleri tarafından sevilirler..

 ı) Yeni sosyal durumlara kolayca uyabilirler. Çevrenin sosyal değerlerini çabuk kavrar, davranışları ona göre uydurmayı kolayca başarırılar. i) Dış dünya ile etkileşimde olgundurlar.

j) Üstün yetenekli çocuklar, kendi gereksinimlerinin olduğu kadar, diğer insanların gereksinimlerinin de farkındadırlar. Sosyal gelişim düzeylerinin yüksek olmasından dolayı diğer insanlarla bir arada bulunmaktan ve onların sorunlarını paylaşmaktan zevk alırlar.

k) Üstün zekâlı çocuklar diğer çocuklara oranla toplumsal davranışlara daha vakıftırlar. Ve bu özellikteki çocukların duygusal hayatları sağlıklıdır.

Üstün zekâlı oldukları ailesi, okul idaresi ve öğretmenleri tarafından fark edilmeyen çocukların çeşitli davranış bozuklukları ve uyumsuzluk sergiledikleri görülmüştür. Bu tür çocukların hayalci, gülünç, zarar verici ve toplum tarafından kabul görmeyen davranışlar içinde oldukları saptanmıştır.

ÜSTÜN ZEKÂLI ÇOCUKLARIN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ

1.Kendilerinden emin, birçok becerilere sahip, bağımsızdırlar.

2. Amaçlarına ulaşmaktan ve başarıdan zevk duyarlar.

3. Çok çalışkandırlar. Kişisel hatalarını görür ve düzeltebilirler.

4. Sosyaldirler. Kolayca dost edinirler. Sadakat ve güvenden hoşlanırlar.

5. Sorumluluk almaktan ve aldıkları sorumlulukları mükemmel şekilde sonuçlandırmaktan hoşlanırlar.

6. Başkaları ile kolaylıkla işbirliği yaparlar.

7. Azimleri kuvvetli ve süreklidir.

8. İlişkilerinde naziktirler.

9. Alçak gönüllülerdir. Gurudan hoşlanmazlar.

10. Lider olmak isterler ve olurlar.

11. Sabırlı ve kararlıdır.

12. Başkalarının fikirlerine ve hislerine saygılıdırlar.

13. Kararlı bir hayatları vardır. Sakindirler.

14. Yeni farklı şeyler yapmaktan ve öğrenmekten hoşlanırlar.

15. Orijinal ve tenkidi düşünce sahibidirler.

16. Akranları ile ilişkilerinde daha etkili ve olgundurlar.

17. Çok sempatiktirler.

18. Görünüşte yakışıklı, cazibeli, temiz, tertipli ve düzenlidirler.

19.Başkalarını olumlu ve verimli davranışlar göstermeye teşvik ederler.